Vandaag kregen we het geweldige bericht dat de door ons in het kader van de Open Oproep ‘Over grenzen 2024’ van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie ingediende subsidieaanvraag voor het project Rewilding De Doggersbank positief is beoordeeld. De komende tijd gaan we in samenwerking met Stichting Doggerland en de Ambassade van de Noordzee aan de slag met het onderzoeksproject. Onze droom is om het ecologische hart van de Noordzee te rewilden in het belang van het zeeleven zelf en in het belang van een veerkrachtig, weerbaar en gezond ecosysteem waar het hele Noordzeegebied van profiteert, zeker ook de kustgemeenschappen. Rewilden is het opnieuw in beweging brengen van planten en dieren om te doen wat die van nature doen.
De adviescommissie spreekt “van een ijzersterk plan waaruit veel nieuwsgierigheid spreekt zonder enige vorm van vooringenomenheid. Op het criterium relevantie van de vraagstelling (inclusief probleemanalyse) scoort de aanvraag zeer goed. De vraagstelling noemt de commissie goed doordacht, met een sterke focus op de meervoudigheid van grenzen en het gebruik van bestaande data en initiatieven. De locatiekeuze is volgens de adviseurs spannend en relevant, met een duidelijke reflectie op de rol van verbeelding in de context van technocratie en cultuur.”
Over het project
Iedereen kent het Drielandenpunt bij Vaals. Nederland heeft echter ook een Vierlandenpunt! In dit grensgebied van Nederland, Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk staat geen uitkijktoren of ijscokar. Het ligt namelijk midden in de Noordzee: de Doggersbank. Het is een van de laatste stukken land dat is ondergelopen na de vorige IJstijd. De Doggersbank ligt slechts 13 tot 36 meter onder het wateroppervlak en is mede door deze geringe diepte het ecologische hart van de Noordzee. Het vergt veel verbeeldingskracht om je voor te stellen hoe dit onderwater en ver gelegen Vierlandenpunt er uit ziet: vroeger, nu en in een mogelijke toekomst. Verbeeldingskracht is nodig om je voor te stellen hoe het er duizenden jaren geleden uit zag toen het nog bewoond was. Het was een gebied van ijs, toendra, rivieren en veenmoerassen waar jagers en verzamelaars leefden. Verbeeldingskracht is nodig om je voor te stellen hoe de zeebodem er momenteel bij ligt na eeuwen intensief menselijk gebruik. De bodem beroerende visserij en andere menselijke activiteiten hebben de voorheen rijke bodem nagenoeg platgewalst tot een grotendeels lege onderwaterwoestijn.
Verbeeldingskracht is in onze ogen cruciaal voor de Doggersbank omdat het de enige manier is alternatieve toekomsten te laten zien. Hiermee wordt draagvlak gecreëerd voor het rewilden van de Doggersbank bij de mensen in de kustgemeenschappen rondom de Noordzee.
Probleemstelling
De Doggersbank is onderdeel van de Noordzee die onderdeel is van de oceaan waarin klimaatverandering heeft geleid tot opwarming van het zeewater en hittegolven, afnemende zuurstofconcentraties, een stijging van de zeespiegel en veranderingen in de stratificatie en circulatie, samen met vele andere gerelateerde gevolgen voor mariene ecosystemen en de talloze relaties tussen mensen en de zee.
Wat we daarnaast in ons ontwerpend onderzoek als probleem centraal stellen is de grote mate van technocratie in de Noordzee-sector. Belangengroepen, bedrijven en overheden polderen het Noordzeebeleid bij elkaar. Dit vindt zijn weerslag in documenten als beheerplannen en het Noordzeeakkoord. Dit zijn dan ook technische documenten vol kaarten, tabellen en jargon waarin de Noordzee wordt verkaveld en verdeeld alsof het een groot industrieterrein is. Veruit de meeste partijen werken mee aan het depolitiseren van het debat rond de Noordzee. De visserij is hierop de grote uitzondering. Ook milieuorganisaties doen helaas al te vaak mee met het technocratische spel.
Voor de Open Oproep richten we ons op de Doggersbank en onderzoeken we vier typen grenzen:
- Bestuurlijke grenzen: de Doggersbank ligt deels in de EU-landen Nederland, Duitsland en Denemarken en in het non-EU land Verenigd Koninkrijk. Dit leidt tot juridische, culturele en linguïstische barrières en verschillen.
- Fysieke grens tussen land en water: de ontoegankelijkheid van de onderwaterwereld van de Doggersbank. Lopend in de branding is tot waar we als mens het dichtste bij de Doggersbank kunnen komen. Slechts een enkeling is in staat te duiken naar de Doggersbank om deze te aanschouwen.
- Grenzen van menselijke representatie tegenover representatie van de zee zelf: de Doggersbank is de plek van het zeeleven waar de mens geen deel van uit maakt. Toch willen we namens hen de plek verdedigen en verbeteren.
- Grenzen tussen generaties: het herstellen van het onderwaterrif door rewilding vergt minstens honderd jaar en bestrijkt meerdere menselijke generaties. Een kathedraalperspectief is nodig om dit voorstelbaar te maken.
Als ontwerpers zijn we in staat om door verbeeldingskracht over deze grenzen heen te stappen. Door middel van ontwerpend onderzoek op deze plek willen we meer leren om onze instrumenten als ruimtelijk ontwerpers verder te ontwikkelen en in te zetten.
De hoofdvraag van het onderzoek is Welke vormen van verbeeldingskracht ten aanzien van de vier typen grenzen (bestuurlijk, fysiek, menselijke representatie en tijd) zijn bruikbaar in het debat over de toekomst van de Doggersbank, het ecologische hart van de Noordzee?
Van 2024-2027 werken de Stichting Doggerland en de Ambassade van de Noordzee aan een gezamenlijk programma gericht op vertegenwoordiging, verbeelding en herstel van de Doggersbank. Rewilding De Doggersbank maakt onderdeel uit van dit programma.