Wat zijn de unieke transformatiekansen in het buitendijks gebied met steeds vaker voorkomende hoge waterstanden? Waterveiligheid, klimaat, verstedelijkingsopgaven en tal van andere doelen zijn in samenhang bekeken op de schaal van het gebied én de regionale Delta. ‘Ontwerpend’ onderzoekt de gemeente Rotterdam in Esch Water Speaks samen met MUST wat er kan ontstaan als we het water een duidelijkere stem geven. Drie wenkende perspectieven (scope 2200) geven Rotterdam de kans een estuarium gidsstad te blijven.
Drie toekomstperpectieven
Met drie aantrekkelijke beelden voor De Esch laten we zien welke stad Rotterdam kan zijn:
- Stad op Twee Oevers
- Buurten en Eilanden
- Vloeibare Stad.
Deze toekomstperspectieven zijn varianten op de expliciete keuze van het al dan niet afsluiten van de Maas en een impliciete keuze voor het type watersysteem. Kan met het watersysteem de stad getij en zilte invloed behouden? De toekomstmogelijkheden voor landschap, natuur en ecologie én voor verstedelijkingsconcepten in Rotterdamse buitendijkse gebieden als De Esch hangen hiermee samen.
Complexe vraagstukken onderzoeken door
middel van ontwerp
De studie laat de meerwaarde van ontwerpend onderzoek zien voor complexe vraagstukken. De schaalniveaus, tijdhorizonten en stapeling van belangen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en geïntegreerd in een helder narratief. De keuzeknoppen en het stellen van de juiste vervolgvragen worden onderling in verband gebracht en met het oog op de verre toekomst.
Periode
2019 — 2020
Product
Boek
Opdrachtgever
Gemeente Amsterdam
A
Stad op Twee Oevers
Strategie: ‘Aanvallen’
Half open/gesloten Rijn–Maasmonding met behoud van Maeslantkering; nieuwe katalysator.
Inzet op sterke groei met een hoogstedelijk leefmilieu aan een waterrijk stadslandschap. Het vraagt grote investeringen met mogelijk kapitaalverlies bij toekomstige strategiewijziging. Daarnaast levert het een beperkte bijdrage aan het ecosysteem door de sterk gekanaliseerde rivier.
B
Buurten en Eilanden
Strategie: ‘Verdedigen’
Afgesloten Rijn–Maasmondingmet nieuwe sluis en gemaal; geleidelijk meebewegen.
In dit scenario ontstaat een uniek zoetwater dynamisch zoetwaterpark met gevarieerd aanbod woningtypologieën en leefmilieus. Bij wijziging van toekomststrategie zijn er grote investeringen nodig met mogelijk kapitaalverlies. Door ecologische achteruitgang en verlies aan graduele overgang tussen zoet en zout, zal het zoetwatermilieu misschien geholpen moeten worden.
C
Vloeibare Stad
Strategie: ‘Meebewegen’
Estuarium met halfopen Rijn–Maasmonding; langzaam uitrollen. Inzet op aantrekkelijke en veilig estuarium in stedelijk gebied.
Het komt het ecosysteem ten goede met veel gradiënten en vele leefmilieus. Het perspectief vraagt een cultuuromslag, namelijk een heroverweging van stadsontwikkeling en investeringen om het havencomplex voor de allergrootste schepen aan te passen aan aan andere plekken en/of de verondiepte rivier.
Volgende stappen en aanbevelingen
Esch Water Speaks pleit ervoor:
- met een brede blik naar duurzaamheid te (blijven) kijken inclusief het niet-menselijke perspectief, erfgoedwaarden en langetermijneffecten
- als overheid daadkrachtig bij te dragen aan participatie en bewustwording van kansen en afhankelijkheden
- het verdelingsvraagstuk — veilig wonen — voor ieder een tot een goed resultaat brengen. De lessen uit de studie vragen om:
a) ruimtelijke kaders;
b) het meenemen van gedachtegoed in Programma Denken Buiten de Kade(r)s en verstedelijkingsstrategie Oostflank;
c) het integreren van ontwerpend onderzoek in de gemeentelijke uitvoeringspraktijk;
d) verdere kennisontwikkeling en -uitwisseling.
