‘Dynamisch met een ruw randje,’ dat is de historische en toekomstige sfeer op het Havenstraatterrein in Amsterdam. De grote GVB tramremise met werkplaatsen, de garage van de Ambulance Amsterdam, de nog rijdende Museumtramlijn en het oude Haarlemmermeerstation met villa zijn gebleven en geven het gebied een ongepolijste atmosfeer mee, met waardevolle historische verwijzingen en levendige horeca. De vier nieuwe stedelijke bouwblokken bieden veel ruimte aan woningen, bedrijfjes en maatschappelijke voorzieningen zoals een basisschool. Door de robuuste stedebouwkundige opzet van het plan en het beperkte aantal bouwregels is er veel ruimte voor inventiviteit en creativiteit van de ontwikkelende en bouwende partijen.
De inpassing van het oude spooremplacement geeft een uniek karakter aan het projectgebied. Zo loopt de Museumtramlijn naar Amstelveen dwars door de wijk. Het is niet alleen een structurerend en beeldbepalend onderdeel van het nieuwe Havenstraatterrein, maar ook een belangrijke en uitnodigende recreatieve verbinding tussen de stad en het Amsterdamse Bos. Het markante spoorverleden van het gebied blijft daardoor voelbaar voor iedereen die op het Havenstraatterrein woont en werkt. Dat historische karakter wordt verstrekt door de oude wachthuisjes, seinen en het verkeersregelhuisje die in het gebied staan. Door zulke kwaliteiten is het Havenstraatterrein niet alleen een gewilde plek om te wonen en werken, maar ook voor een bezoek, of als pleisterplaats op weg naar het Amsterdamse Bos en de Nieuwe Meer. Zo wordt het Havenstraatterrein, ondanks de verborgen ligging tussen tramremise en Haarlemmermeerstation veel meer onderdeel van de stad.
Periode
2011–2013
Product Stedenbouwkundig plan
Opdrachtgever
Gemeente Amsterdam,
Stadsdeel Zuid
Bijzonder wonen en werken
Op het Havenstraatterrein staan straks ruim 500 woningen. Niet gebouwd als eenheidsworst, maar in een verscheidenheid aan woonvormen: appartementen, woon-werkpanden en eengezinswoningen, huur en koop, laagbouw en hoogbouw, in een mix die aansluit op de behoefte aan goede en betaalbare woningen in de stad. Maar er is in de nieuwe bouwblokken ook veel ruimte voor bedrijvigheid onder, tussen en (eventueel) in de woningen. Met name in de gebouwplinten bevinden zich, verspreid over het gebied, een verscheidenheid aan stadsverzorgende bedrijven, zoals een garage, werkplaatsen van aannemers, ambachtelijke en creatieve bedrijven, maatschappelijke ondernemers zoals een huisartsenpraktijk en kinderopvang, werken aan huis en ateliers.
Alle woningen en bedrijfsruimten, ook op de bovengelegen verdiepingen, hebben hun entree aan de straat. Deze bedrijvigheid heeft een essentiële betekenis voor de uitstraling van het Havenstraatterrein. Met hun activiteiten zijn bedrijven nadrukkelijk aanwezig in het gebied: vanaf de straat is duidelijk zichtbaar dat hier niet alleen wordt gewoond maar ook gewerkt, en zelfs waaraan. Het kroonjuweel is de nieuwe loods voor de Museumtramlijn die wordt opgenomen in de nieuwbouw. Hier worden de historische trams opgeslagen en zijn vrijwilligers altijd druk in de weer om de historische trams op te onderhouden en restaureren. Mensen die de wijk voor het eerst bezoeken merken direct dat hier iets bijzonders aan de hand is. Dit is niet de zoveelste nieuwbouwwijk, maar een buurt met een eigen karakter en sfeer.
Kwetsbaar erfgoed
Het stedenbouwkundig plan is in 2013 opgesteld door MUST, in opdracht van de gemeente Amsterdam en in nauwe samenspraak met belanghebbenden en omwonenden. Helaas zijn er in de daaropvolgende jaren diverse pogingen gedaan om het plan goedkoper te maken door de Museumtramlijn eruit te halen. Hierdoor heeft de planrealisatie jarenlang stilgestaan. Uiteindelijk is het plan alsnog vastgesteld met behoud van goede stallingsruimte voor de Museumtramlijn, conform het oorspronkelijke plan van MUST. Het ontwerp van de bouwblokken is uitgewerkt door een diverse groep architecten waaronder Studio Donna van Milligen Bielke & Ard de Vries, Team V architectuur, Joppe Kusters, Powerhouse Company, DELVA landscapes en M3H Architecten. De bouwvoorbereidingen zijn in 2024 gestart op basis van planuitwerkingen
