Stedenbouwkundigen, architecten, ontwikkelaars en bouwers staan vaak te weinig stil bij de impact die ingrepen in de gebouwde omgeving hebben op het leven en gedrag van bewoners. Het is goed om tijd te nemen dit te onderzoeken, hierop te reflecteren en hierover te discussiëren. Echter deze momenten van reflectie zijn zeldzaam. Voor ‘Samen Starten in Elzenhagen’ heeft MUST fotograaf Rufus de Vries de opdracht gegeven om terug te gaan naar het door MUST ontworpen Startblok Elzenhagen en te onderzoeken hoe het project daadwerkelijk functioneert.
Fotograaf Rufus de Vries heeft de verbindingen tussen de bewoners van Startblok Elzenhagen onderzocht. Hebben de bewoners elkaar echt beter leren kennen? Zijn zij samen gaan leven? Is er begrip ontstaan voor elkaar? Kortom: functioneert het Startblok zoals het bedacht is? Rufus voerde vele gesprekken met bewoners, verzamelde hun verhalen, maakte tekeningen en nam foto’s. De beelden in deze tentoonstelling vertellen in 11 scènes het verhaal van de Startblok Elzenhagen en haar bewoners. Een verhaal van mensenlevens die met elkaar vervlochten raakten.
Periode
2023
Product
Tentoonstelling en publieksavonden
Opdrachtgever
Gemeente Amsterdam
Tentoonstelling Cooper Hewitt Smithsonian Design Museum in New York
Voor onze installatie heeft ontwerpster Marcia Nolte de hoofdpersonen uit de foto’s met borduurwerk aan de achterzijde met elkaar verbonden. Zo is zichtbaar gemaakt hoeveel connecties er zijn binnen het Startblok, maar evenzeer hoe kwetsbaar deze connecties eigenlijk zijn. De tentoonstelling is nog tot september 2023 te zien in het Cooper Hewitt Smithsonian Design Museum in New York. Ze zijn daar deel van de tentoonstelling Designing Peace in 2022. Deze tentoonstelling laat ontwerpen uit de hele wereld zien, waarbij ontwerpers zich samen met gemeenschappen, individuen en organisaties inzetten om vrede te creëren.
Tentoonstelling openbare ruimte in Amsterdam
De expositie in New York is bewerkt voor Amsterdam. Omdat de tentoonstelling door drie Amsterdamse stadsdelen reist en zich in de openbare ruimte bevindt, zijn de foto’s afgebeeld op grote panelen. In plaats van door middels van borduursel, zijn de verbindingen tussen de bewoners van het Startblok gelegd door gekleurde lijnen op de grond die de panelen met elkaar verbinden.
De openluchttentoonstelling stond achtereenvolgens bij het Buikslotermeerplein in Amsterdam–Noord, aan het IJ op de Westerdoksdijk in Amsterdam–Centrum en als laatste naast station BijlmerArenA in Amsterdam–Zuidoost.
Randprogrammering
Naast de twee tentoonstellingen, zijn we ook live het gesprek aan gegaan over ontwerp en organisatie van projecten als Startblok Elzenhagen.
Publieksavond Een Goede Woonstart
Op maandag 13 februari vond ‘Een Goede Woonstart’ plaats in Pakhuis de Zwijger. In dit programma bespraken we hoe het ontwerp en de organisatie van deze projecten heeft bijgedragen aan hechte communities en een fijne leefomgeving. Daarbij keken we samen met ontwerpers, woningcorporaties en bewoners naar wat wel of niet heeft gewerkt in het verleden om zo de toekomst vorm te geven.
Twee dialoogsessies Starten in Amsterdam
Daarnaast vonden er twee dialoogsessies plaats. De eerste vond plaats op 21 februari in Startblok Elzenhagen. Deze avond had een intiem karakter waarbij de ‘starten in Amsterdam’-verhalen van bewoners centraal stonden. Op de tweede avond in Heesterveld Creative Community gingen organisatoren van verschillende woonconcepten met elkaar in gesprek. Het doel van deze avond was het van elkaar leren en ervaringen uitwisselen.
Over Startblok Elzenhagen
Startblok Elzenhagen is een tijdelijk huisvestingsproject in Amsterdam Noord. Het is een project van Woonstichting De Key en Eigen Haard in nauwe samenwerking met MUST. In het Startblok leven Nederlandse jongeren samen met jonge asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben gekregen. Deze jonge ‘statushouders’ hebben zo een kans om samen met Nederlandse leeftijdsgenoten een goede start te maken in Amsterdam.
De betaalbare woningen in het Startblok zijn beschikbaar voor jongeren die sociaal betrokken zijn en die actief willen werken aan het maken van een mooie, gezonde en veilige leefomgeving. De ruimtes worden ook zelf beheerd door de bewoners. De gebouwen, de gedeelde ruimtes (binnen en buiten) en de openbare ruimte zijn zo ontworpen dat zij bijdragen aan het uiteindelijk doel van het Startblok: een goede start in Amsterdam, ongeacht je afkomst.
Het ontwerp van Startblok Elzenhagen speelt daarbij een belangrijke rol. Het ontwerp van het Startblok lijkt simpel. Het project is echt met veel zorg ontworpen om ervoor te zorgen dat de bewoners elkaar vaak ontmoeten en echt samenleven in het Startblok. Bij het ontwerpen van Startblok Elzenhagen zijn nadrukkelijk lessen geleerd van het ontwerp van Startblok Riekerhaven. Zo is de opzet kleinschaliger (minder bewoners aan een gang) en is de ruimte waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten meer inpandig georganiseerd. Er zijn bijvoorbeeld grote balkons gemaakt die deel uitmaken van de brandtrap. Op elke gang is er voor de bewoners een gedeelde woonkamer waar zij elkaar kunnen ontmoeten en elkaar beter leren kennen. Dat zorgt voor meer begrip voor elkaar en begrip is de opmaat naar vrede.
